Je hebt al een tijd thuis gezeten met een burn out. Dat was waarschijnlijk zacht uitgedrukt geen pretje. Ik vermoed dat je jezelf wel bent tegen gekomen in deze periode. Je hebt waarschijnlijk van alles gedaan om weer beter in je vel te zitten (gezond eten, veel slapen, praten met mensen, yoga, etc. etc.). Maar man, wat een proces (gevecht met jezelf misschien zelfs wel)!
Goed bedoelende vrienden, familie en collega’s die zeggen dat je maar even goed uit moet rusten (en jij denkt, ‘ja maar #hoe dan?? Ik voel die stress nog steeds!’) en dat je er lekker even van moet genieten dat je thuis zit (serieus??). Want ja, nu kun je even lekker uitslapen en tot jezelf komen, neem je tijd, wij lossen het hier wel op….(Yeah right..). en hoe gaat het nu met je? Voel je je al wat beter? Ja, je zit al weer een hele tijd thuis hè, jeetje zeg, vervelend hoor…zit er al een beetje progressie in?
Lief hoor, al die goedbedoelde wensen, maar waarschijnlijk zag jouw leven en innerlijke belevingswereld er iets minder gezellig en relaxed uit. Meer zo iets als:
‘Rot op met je (pieieiep*&%#@) adviezen, bloemen, kaartjes en goed bedoelde opmerkingen. Ik voel dat ik gruwelijk gefaald heb, ik moet me overgeven aan iets wat ik juist probeerde te voorkomen, ik kan niks meer, ik voel me opgefokt, ik voel me ondankbaar, ik voel me opgejaagd, ik voel me doodop en vraag me iedere dag af of dit OOIT nog goed komt! En ja, ik vind ook dat het lang duurt…dus.’
Nou ja, zo iets kan het zo maar geweest zijn en dan ben je in ieder geval niet de enige. De meeste mensen hebben een pittige periode achter de rug. Een periode met frustratie, boosheid of een verdwaasd gevoel van verlamming over wat je nu is overkomen. Misschien zag je deze burn out wel helemaal niet aankomen. Misschien ben je wel bang en weet je niet hoe je al deze angst gevoelens moet loslaten. Eén ding is duidelijk: dit wil je NOOIT meer meemaken!
En dan komt op enig moment de tijd om weer aan de slag te gaan…
Re-integreren
Laten we er voor dit artikel even van uit gaan dat je geen blijvende fysieke ‘schade’ over hebt gehouden aan je burn out (als hyperventilatie, hartritme stoornissen, etc.). Geen fysieke schade, maar eerder extreme voorzichtigheid en twijfel. Bijna alle mensen worden na een burn out extreem voorzichtig. Voorzichtig in waar ze ‘ja’ tegen zeggen, ze proberen actief ‘nee’ te zeggen, ‘goed voor jezelf blijven zorgen’, gezond eten, sporten (ook heel goed voor je), goed slapen (dat is al een hele opgave). etc. etc. Alles om goed voor jezelf te zorgen lijkt belangrijk, maar het voelt vaak allemaal een beetje gekunsteld als je hiermee bezig gaat. Je gaat enorm je best doen. Want ja, je wil absoluut voorkomen dat dit nog een keer gebeurt of erger nog; dat je terugvalt!
Angst dus…Angst wordt je raadgever en je manier om jezelf en je omgeving te controleren. Maar angst is ook een dikke energievreter, want je kunt ook enorme stress krijgen van alles wat je probeert te voorkomen! En daar hebben we een mogelijk eerste negatieve vicieuze cirkel te pakken!
Het eerste inzicht dat ik je graag wil meegeven, luidt wat mij betreft als volgt:
Het is niet (alleen) de re-integratie, niet (alleen) het werk zelf dat jouw stress geeft, maar ook jouw angst in en voor dit proces. Terecht of niet, de meeste mensen die een burn out hebben of hebben gehad, zullen precies weten waar ik het over heb. Je krijgt (te) veel focus op wat je niet meer wilt ervaren en op wat je wilt voorkomen. Je denkt dus mogelijk vooral in termen van ‘ik wil niet…’, ‘ik wil nooit meer…’. Bang om bepaalde gevoelens te voelen. Bijvoorbeeld: ‘ik wil niet te snel te veel werk weer op mijn hals halen / ik ga nu echt heel duidelijk mijn grenzen aangeven / ik ga iets alleen nog doen als ik er écht energie van krijg.’ Sommigen overwegen zelfs een totale carrièreswitch.
Misschien krijg je tijdens het lezen al in de gaten dat deze gedachten allemaal op kramp, beheersing en een beetje op een utopie gebaseerd zijn. Logisch, maar het is niet gebaseerd op wat je uiteindelijk wil voelen en ook niet op wat realistisch is!
Wat zou er echter gebeuren als je na gaat denken over wat je wél wilt voelen. Je wilt je bijvoorbeeld energiek voelen, vrolijk, geïnspireerd, geliefd, met plezier naar je werk gaan etc. etc. En mogelijk denk je nu, ‘Ja mooi Eline, maar zo ziet mijn leven er niet uit en ik voel me al helemaal niet zo! Dus dit positieve geneuzel gaat me net wat te ver, want ZO WERKT HET NIET IN HET LEVEN!’ Dit gevoel is nu nog een ver-van-je-bed-show, dat snap ik echt heel goed (geloof me, ik ben ook met regelmaat voor mijn gevoel even helemaal terug bij af). Eén ding weet ik alleen ook echt heel zeker:
Door fijne gevoelens ontstaan fijne dingen. Dus: ga op zoek naar de kleine dingen die al wel goed gaan, de dingen die al wel lukken. Noteer die voor jezelf. Algemene dingen waar je van kunt genieten, waar je blij van wordt, waar je om moet lachen. En denk ook eens terug aan een jaar of twee geleden, hoe zag jouw leven er toen uit? Waar heb je al progressie in gemaakt?
En hiernaast, als je eenmaal zo ver bent dat je toe bent aan de eerste stappen in je re-integratie, ga dan nadenken over ´hoe wil ik re-integreren´? Wat zou ik fijn vinden? Wat zou mij helpen? Hoeveel uur voelt goed? Bij welke meetings wil ik wel weer eens aansluiten om bijgepraat te worden? Welke kleine, afgebakende taak kan en wil ik eventueel wel oppakken? (Begin NIET met het oppakken van je mail! Iedereen denkt dan dat je er weer bent, dat je van alles weer op de hoogte bent etc. Trust me, dat wil je niet, dat helpt niet in het ‘rustig’ re-integreren)
- Denk dus zelf na over hoe je wél wilt re-integreren (i.p.v. wat je niet meer wilt)
- Neem hier zelf de regie in, vertel wat voor jou de ideale situatie zou zijn (jij voelt tenslotte hoe jij je voelt)
- Begin met een activiteit die afgebakend is en die je ook wel leuk vind om op te pakken (dus nogmaals niet je mail!)
- Denk na over wat en wie je zou kunnen helpen
- Stel je plan bij, waar nodig
- Begin op een gegeven moment gewoon ergens en neem gedurende het proces dan (belachelijk) kleine comfortabele stapjes vooruit
Burn out herstel; hoe voorkom ik een terugval?
Een burn out ontstaat meestal door een opeenstapeling van gevoelens en gedachten en van hoe jij reageert op bepaalde situaties. Het heeft (voor een deel) te maken met je karakter, je ervaringen uit het verleden, je gedachten en gevoelens en hoe je met dit alles op situaties reageert. Sommige zaken in je leven kun je niet zo veel aan veranderen, daar heb je het mee te doen. Maar er zijn ook aardig wat zaken waar je wel mee aan de slag kunt.
Als je dus ‘hersteld’ wilt blijven van je burn out, zul je dus aan de bak moeten met jezelf om er ook voor te zorgen dat je een eventuele terugval in ieder geval zo snel mogelijk kunt herkennen en kunt bijsturen. Ja sorry, maar dat is dan iets wat wel echt ‘moet’ in mijn beleving, als in: dat adviseer ik je met zeer grote klem, zeg maar. Dit als je op termijn in ieder geval niet opnieuw een volledige burn out wil krijgen…
Een terugval voorkom je mogelijk dus niet volledig, echter hoe groot en ernstig de terugval is, daar kun je wel wat mee doen! Het ontstaan van een burn out heeft allerlei redenen. Eén heel belangrijke waar jij nu mee aan de slag kunt, is jouw eigen gedachtenstroom en gedrag. Download hiervoor ook gratis mijn E-werkboek, dan kom je er gelijk achter waar je energie van krijgt en waar de kans op het weglekken van energie het grootst is. Daarnaast helpt het volgende:
1. Vertrouwen in jezelf hervinden; waar moet ik dan naar op zoek??
In het herstelproces van je burn out ben je mogelijk (een deel) van het vertrouwen in jezelf kwijt geraakt, op fysiek, emotioneel, mentaal, verbaal en/of op spiritueel vlak. Het lijkt wel alsof je jezelf opnieuw moet leren kennen. Bekende paden werken vaak niet meer. Hierdoor zullen veel ‘gewone’ dingen, gesprekken, etc. ook moeite kosten. Veel mensen gaan in gesprek met anderen om te ontdekken wat ze anders willen of moeten doen. Soms helpen deze gesprekken, soms brengen ze je juist alleen maar meer in verwarring. Soms raak je juist verder verwijderd van jezelf, zeker wanneer deze persoon niet heel neutraal naar je kijkt.
Je bent eigenlijk op zoek naar je innerlijk ‘weten’, je intuïtie. Dit is een deel van je dat waarschijnlijk verstopt is geraakt in je leven, op de achtergrond en waarom je burn out mogelijk ook is ontstaan. Lekker vage term misschien: je ‘innerlijk weten’. Misschien kun je je echter voorstellen dat je een wijs deel in je hebt (net als iedereen) dat weet wat goed voor je is. Dat wijze deel weet precies wat jij nu ‘eigenlijk’ zou moeten doen om je een heel klein beetje lekkerder te voelen. Dit is geen betweter, geen kritische kant van je. Dit deel is ook niet op angst, kramp en controle gebaseerd, maar echt op intuïtie. No hard facts, sorry, maar ik weet wel uit heel veel ervaring dat dit klopt. Dit deel in jou is ontspannen en sterk tegelijk. En als je er in zit, zoek je niet meer naar vertrouwen in jezelf, dat heb je dan gewoon.
Hoe je dat ´innerlijk weten´ weer terugvindt? Een manier is door even stil te zijn en rustig in en uit te ademen en jezelf de vraag te stellen: wat zou ik nu eigenlijk moeten/kunnen doen om me een beetje beter te voelen? Wat zou nu helpen?
2. Herken je patronen
Had je je nog zo voorgenomen om jouw wensen en grenzen aan te geven! Dat plan leek echter als sneeuw voor de zon uit je hersenpan te zijn verdwenen toen je midden in die vergadering zat en met een bult werk (niet bij jou horend) onder je arm weer naar buiten liep. Verbaasd kijk je terug op wat je zojuist nou weer is overkomen. Waar heb ik mezelf nu weer mee opgezadeld?! En hoe ga ik dit in vredesnaam doen?? De paniek slaat toe..Een oud patroon is geactiveerd.
Ik denk dat iedereen dit wel eens overkomt, maar het contrast is vaak goed te voelen als je uit een burn out komt. Je wil op enige moment waarschijnlijk weer lekker meedraaien, je positie terug hebben, ‘normaal’ zijn, niet voelen dat je af en toe je grens bereikt (dan er maar weer overheen…). Mensen om je heen lijken ook te zijn vergeten wat je gebeurd is, dus ze houden ook geen rekening met je. Je doet tenslotte weer ´normaal´ mee?!
Je oude patronen en oud herkenbaar gedrag worden op zulke momenten maximaal aangesproken. Patronen en gewoontes zijn gemakkelijk en belangrijk in ons leven. Zonder patronen kost iedere activiteit je super veel aandacht en energie. Maar oude patronen kunnen in dit geval een terugval in de hand werken als je niet oplet. Patronen worden vaak gemakkelijk geactiveerd in het contact met anderen (bekenden).
Hier gaat mogelijk jouw angst dus ook over: hoe blijf ik met mijn ‘innerlijk weten’ overeind terwijl ik terugstap in oude contacten en patronen? In mijn eentje thuis lukt me dit wel, maar zodra ik bij bekenden ben, vind ik dat heel erg moeilijk.
Gefeliciteerd! Als je dit herkent en erkent ben je al halverwege!
Vraag jezelf af wat jij nodig hebt, wat jouw focus voor de komende vergadering is, waar jij iets van wilt leren. Wees je bewust dat je een patroon, een systeem, een groep binnenstapt met haar bijbehorende gebruiken. Maak dan een klein plannetje hoe je hierop in wilt spelen. Stel jezelf kleine, iets uitdagende doelen en maak stapjes!
3. Het is nooit af
De minst leuke opmerking uit dit hele verhaal is misschien wel de ontmoedigende, maar misschien ook wel bemoedigende woorden: het is nooit af. Je bent nooit klaar met leren, je vraagstukken zijn nooit helemaal weg en opgelost. Dit is misschien ontmoedigend. Je vraagt je wellicht af waarom je dan überhaupt aan jezelf zou moeten werken. Een terugval is dus eigenlijk nooit uitgesloten?? Nee, helaas… Het enige wat jij kunt doen is ‘wakker worden’; bewustwording creëren op wat jij doet.
Oké, dat was misschien ontmoedigend, maar ‘het is nooit af’ is ook bemoedigend! Juist omdat het nooit af is, kun je het ook niet ‘fout’ doen. Oké, je kunt vallen, maar je kunt ook weer opstaan. Je kunt altijd, op ieder moment, opnieuw beginnen. Iedere dag, ieder moment heb je opnieuw de kans om bij te sturen, om op een lege pagina te beginnen. Wat je persoonlijke ontwikkeling betreft bestaat fouten maken dus eigenlijk niet, niet echt tenminste. Je bent hier om te creëren en bij te schaven, om te voelen en ervaren om te leven. Wat je zaait zul je op den duur oogsten. Zaai dus wat moois!
Tot slot
Je hebt een wake-up call gehad met jouw burn out. Een stevige uitnodiging van jezelf om het anders aan te gaan pakken. Meer je eigen stem te laten horen, je eigen gevoel te volgen, je eigen plannen te maken, energie te genereren uit dingen waar jij blij van wordt. Dit is echt makkelijker gezegd dan gedaan. Ik weet het, maar het is een uitnodiging. Soms lukt het en soms zit je er weer even gruwelijk naast. That’s life. Sta weer op, glimlach om jezelf, stuur bij en kies de volgende keer iets anders. Een beetje mildheid is wel op z’n plek! You are work-in-progress, that’s all!